Cumhuriyetin 100’üncü yılının kutlandığı 2023’te, birinci ulusal banka Türkiye İş Bankası da 99’uncu yılına özel projelerini hayata geçiriyor. 99’uncu yıl münasebetiyle bir açıklama yapan İş Bankası Genel Müdürü Hakan Aran, “Ülkemize dair birinci yüzyıldaki duruşumuz neyse ikinci yüzyılımızda da bunu koruyacak, değişmeyen değişimin sembolü olmaya devam edeceğiz” dedi.
İKİ ŞUBE İLE KURULDU
Hakan Ortan açıklamasında İş Bankası’nın 26 Ağustos 1924 tarihinde 1 milyon lira sermaye, iki şube ve 37 kişilik bir takımla kurulduğunu hatırlattı. Bankanın birinci sene sonundaki mevduatının 2.5 milyon lira, kredi büyüklüğünün 953 bin lira, kârlılığının ise 17 bin 405 lira olduğunu belirten Ortan, bugün ise 1.9 trilyon TL’yi aşan etkin büyüklüğüyle Türkiye’nin en büyük özel bankası pozisyonuna ulaştıklarını söyledi.
Haziran 2023 prestijiyle 1.3 trilyon TL’lik kredi büyüklüğü, 208 milyar TL’lik özkaynak, 1.3 trilyon TL’lik mevduat hacmiyle özel bankalar ortasında birinci sırada yer almaya devam ettiklerini vurgulayan Ortan, açıklamalarını şöyle sürdürdü:
“Bunlar, 99 yılın nasıl geçirildiğinin rakamsal göstergeleri. Sayılar tek başına bir şey tabir etmiyor. Fakat özel bankalar ortasında saydığım tüm sayıların hepsinde birinci sırada olmak çok şey söz ediyor. Siz şayet kurucunuz Atatürk’ün o günkü Cumhuriyet kurallarında kıt kanaat koyduğu sermayeyi buralara getirebildiyseniz, kârlılığınızla birlikte iş hacminizi büyütebildiyseniz ve dışarıdan bir sermaye dayanağı olmadan bütün bunları başarabildiyseniz bu, işinizi layıkıyla ve kurucunuzun mirasına sahip çıkarak yaptığınızı gösteriyor. Ben bunu değerli buluyorum.”
ÖNEMLİ PROJELERİN HEPSİNDE biz VARIZ
Hakan Ortan, açıklamasında gelecek 100 yıllık projeksiyonlara da değindi. Türkiye’nin sürdürülebilir kalkınması için hayati değeri bulunan altyapı ve güç projelerinin finansmanı için öncü rol üstlendiklerini, İş Bankası’nın bugüne kadar yaklaşık 5 milyar nakdi kaynağı özel dalın otoyol, köprü, tünel, şehir hastanesi, konteyner limanı, gaz ve elektrik dağıtım altyapısı üzere yatırımları için tahsis ettiğini bildirdi. Ortan, Bankanın konsorsiyum yapılarında bu kredileri taahhüt etmesinin, birebir vakitte çok sayıda yabancı finansörün de Türkiye’ye uzun vadeli fon sağlamasına imkân oluşturduğunu vurguladı. Ülke büyümesinin motor güçlerinden olan güç kesimine sağladıkları uzun vadeli kredilere değinen Ortan, “Türkiye’de özel bölümün işlettiği yenilenebilir güç yatırımlarına Bankamızca bugüne kadar kullandırılan proje finansman taahhüdü 6.5 milyar dolara ulaştı” dedi.
SEKTÖR KAYNAK GETİRMELİ
Aran, artan borç yüküne de dikkat çekti. “Tüm devletlerin ve özel bölümün artan bir borç yükü var. Dışarıdaki tablonun içerideki fotoğrafla birleştiği, çok itinayla ve titizlikle hareket etmemiz gereken sıkıntı bir periyottan geçiyoruz” diyen Ortan şöyle devam etti: “Eleştirmesi, problemleri söylemesi çok kolay lakin tahlil önermesi o kadar kolay değil. Türkiye’de yapışkan hale gelmiş bir enflasyon sorunu var. Bundan daha kıymetlisi enflasyonun bilhassa fiyatlı ve emekli kesimde yarattığı gelir erozyonu ve bozduğu gelir dağılımı. Bence en büyük iç kırılganlığımız bu. Şu anda kılıç üzere sallanan kısa vadeli kırılganlığımız ise, bir yıl içinde ödememiz gereken dış borç sayısı. 207.3 milyar dolarlık dış borcumuz ve 60 milyar dolarlık cari açık… Toplam 267.3 milyar doları bir yıl içerisinde hangi rezervle, nasıl bir dış kaynakla finanse edeceğimiz konusu. Finans bölümü olarak ne kadar dış kaynak bulabiliyorsak getirebilmemiz, dış borçların çevrilme oranını artırabilmemiz, ne kadar turizm ve ihracat üzere getirici alan varsa bu alanları finansman gücüyle desteklememiz, öteki tarafta ithalatı yavaşlatacak ve cari açığın finansmanını sağlayacak yapısal önlemleri almamız gerekiyor.”
EKONOMİ İDARESİNE DAYANAK OLMALIYIZ
hakan Ortan, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Hafize Gaye Erkan’ın misyona geldikten sonra gerçekçi bir tablo sunduğunu, kararlı bir tavır ve duruş sergilediğini, sıkıntı bir periyotta değerli kararlar aldığını söz etti. Ortan, “Analizleri, tespitleri, tahlil sonrası aldığı kararları, kararların dozu çok isabetli. Herkesin üstlenebileceği, herkesin çok rahatlıkla üstesinden gelebileceği bir şey değil. Ateşten bir gömlek giydi. Şu ana kadar bunun da hakkını veriyor diye düşünüyorum. Desteklemek ve yanında yer almak gerekiyor, KKM konusunda söylediklerim yanlış yerlere çekilmemeli, konuşmam TCMB’nin yapmak istedikleriyle çelişmiyor” diye konuştu. Kademeli sıkılaşmayı değerli bulduğunu da aktaran Ortan, şöyle devam etti:“Eğer ani bir artış olsaydı – herkesin beklediği üzere – ani duruş riski barındırırdı, bankaların bilançosunda çok güçlü bir bozulmaya, gerçek kesimde de kredi krizine neden olabilirdi. Zira değişken faizli kredilerin oranı az değil. Faiz oranı arttığında kredi maliyeti de oldukça artacak.”
BANKALAR DA BEDEL ÖDÜYOR
Aran, bir şeyleri düzeltirken bankaların da bedel ödediğini belirterek şöyle konuştu: “O bedeli biz de zati ziyadesiyle ödüyoruz. Merkez Bankası’nın getirdiği makroihtiyati önlemler nedeniyle tesis ettiğimiz menkul değer fiyatı, aslında kamu borçlanmasının finanse edilmesi manasına geliyor. Makroihtiyati önlemler, muhtemelen bir mühlet daha devam edecek. Faiz artışlarının sonuna gelip ‘normalleşme adımları tamamlandı’ denildiği yerde peyderpey olağan dozuna döner diye düşünüyorum. Gerçek bölüm ‘Krediye erişim yok, finansmana erişemiyorum’ söylemlerinde haklı. Geçmişte ‘faiz düşerken finansmana erişim sıkıntı olacak’ demiştim, artık de faiz artarken finansmana erişim sorun olmaktan çıkacak diye düşünüyorum. Zira bu gerçekte bir faiz artış süreci değil, dengelenme sürecidir. Her atılan adımla birlikte bu dengelenme noktasına daha çok yaklaşılmaktadır. Bankalarda ticari kredi iştahı arttı. Son bir aydır hareketlenme başladı. BDDK’nın ve Merkez Bankası’nın birtakım kural setleri getirmesini ve bu kredilerin daha kıymetli hale gelmesini bekliyorum.”
SIKILAŞMA DEVAM EDECEK
Türkiye İş Bankası Genel Müdürü Hakan Aran, yeni iktisat idaresinin kırılganlıklarının farkında olduğunu belirterek, “Bunları en uygun halde yönetmeye çalıştıklarını görüyoruz. Bu süreçte takviye olmak ve işleri kolaylaştırmak gerekiyor. Sorumluluk almaktan kaçınırsak hepimiz bunun altında kalırız. Türkiye’de mali sıkılaşma yeni başladı. Bunun kademeli olması çok değerli. Sıkılaşma devam edecek. Ocak ayı üzere enflasyon beklentilerinin denetim altına alınmasıyla nakdî sıkılaşmanın da artık sonuna gelinebilir” dedi.