Bir vakitler ABD’nin ve Batılı birçok ülkenin terör listesinin en üstünde yer alan Ebu Muhammed El Colani, şimdilerde yeniden bu ülkelerin Suriye’nin geleceği konusunda temas kurduğu bir isim haline geldi. Artık asıl ismi olan Ahmed Hussein Al Sharaa’yı kullanıyor. El Esas ve IŞİD irtibatları her geçen gün unutuluyor ya da bilhassa Batı tarafından görmezden geliniyor.
Colani hakkındaki haberlere bakarken, YouTube’da yer alan ve 2021 yılında El Colani ile yapılan bir röportaja denk geldim. PBS’te yayınlanan belgesel serisi Frontline’ı savaş muhabiri Martin Smith hazırlamıştı. Belgeseli, olayların vakitlerini, yerlerini ve isimleri geçen şahısları araştırarak, durdura durdura soluksuz bir biçimde izledim.
İLK GRUP ELBİSESİNİ 2021’DE GİYMİŞ
Meğer Colani, Türk medyasına anlatıldığı üzere birinci kere grup elbise giymemiş. PBS’in belgeselinde de bugünkü halinin birebirini görüyorsunuz. Belgeselin 2021 yılında çekildiğini bir defa daha hatırlatayım. Colani, siyah bir ekip elbise giymiş, içine açık mavi bir gömlek tercih etmiş, sakalları şekillendirilmiş ve saçları geriye taranmış biçimde poz veriyordu.
Röportaj boyunca Batı aksisi bir imaj vermemeye dikkat ediyor ve El Nusra’yı kurduğu günlerden evvel de sivillerin savaştan ziyan görmesini hiçbir vakit kabul etmediğini söylüyordu.
Belgesel boyunca birçok ismin de görüşlerine yer veriliyor. Ancak bir sahne var ki bana çok tanıdık geldi.
COLANİ SÜRÜCÜ KOLTUĞUNU SEVİYOR
Esad rejimini yıkan adam olarak bilinen Ahmed Hussein Al Sharaa, MİT Başkanı İbrahim Kalın ile bir araca binip Şam’da tıp atıyordu. Tahminen Al Sharaa kimliğiyle bu türlü bir imgeyi birinci sefer veriyordu, lakin Colani kimliğiyle 2021 yılında PBS muhabiri Martin Smith’i otomobiline almıştı. Yeniden direksiyon başındaydı, lakin bu sefer yer Şam değil İdlib’di. Colani, direksiyondayken şöyle diyordu:
“Burası İdlib’in merkezi. New York’taki Times Square değil. Bu gördüğünüz insanların birçok Esad rejiminin casusları olabilir, IŞİD mensubu olabilir, hatta Rus casusları bile olabilir.”
Acaba Şam sokaklarında dolaşırken MİT Başkanı Kalın’a neler söylemiş olabilir diye düşündüm.
BATI’NIN TERÖRİST İLANINI “ADALETSİZLİK” OLARAK GÖRÜYOR
Colani, ABD ve Batı ülkelerinin kendisini ve El Nusra’yı terörist örgüt olarak ilan etmesini adaletsizlik olarak kıymetlendiriyor:
“Bu adil olmayan bir benzetme. Hiçbir doğruluğu ve güvenilirliği yok. Yalnızca siyasi bir etiket.”
1982 yılında Şam’da dünyaya gelen Colani, çocuk yaşlarda babasının bakkal dükkanında çalışırken bir taraftan da siyasi İslam’ın tesiri altına girmeye başlamıştı. Aslında ailesi yıllar evvel İsrail nedeniyle Golan Tepeleri’nden sürülmüştü. 1967 yılında yaşanan Arap-İsrail savaşı mağdurlarındandı Al Sharaa ailesi. 6 Gün Savaşları sırasında İsrail, başşehir Şam’ı bombalamış ve Al Sharaa ailesi Şam’dan ayrılmak zorunda kalmıştı.
“GOLAN TEPELERİ’NDEN GELEN BİR AİLEYİZ”
Belgeselde Colani şöyle diyordu: “Aslen şu an işgal altında olan Golan Tepeleri’nden gelen bir aileyiz. Büyükbabam, Siyonist ordu o bölgeye girince 1967’de Golan’dan sürüldü.”
DİN ARACILIĞIYLA SİYASETE ÇEKİLDİ
Colani, etrafındaki birçok genç üzere din aracılığıyla siyasete çekilmişti. 2000’lerin başında Filistin’de yaşanan İntifada’dan epeyce etkilenmişti.
“17-18 yaşlarındaydım. Etrafımızda birçok olay yaşanıyordu. Ve ben o yaşlarda vazifemi nasıl yerine getireceğim üzerine düşünmeye başladım.”
“MASUM İNSANLARIN ÖLDÜRÜLMESİNDEN PİŞMANLIK DUYUYORUM”
Martin Smith, o yıllarda El Kaide’nin New York’taki Dünya Ticaret Merkezi kulelerine saldırısını Colani’ye soruyor. Colani dürüst bir formda yanıt veriyor:
“O devirde İslam dünyasında, Müslümanlar ortasında bu yaşanan ataktan keyifli olmadığını söyleyen biri palavra söylemiş olur. Lakin suçsuz insanların öldürülmesinden ötürü mutlaka pişmanlık duyuyorum.”
Röportaj boyunca Colani, bu cümleye kıymetle vurgu yapıyor ve “masum insanların ölmesine karşı olduğunu” söylüyor. Lakin, önündeki yıllar, katıldığı tertipler nedeniyle birçok suçsuz insanın hayatını yitireceği yıllar olacaktı, bilhassa Irak’ta.
ESAD REJİMİ AMERİKA’NIN IRAK İŞGALİNİ FIRSAT BİLDİ
Amerikan ve İngiliz kuvvetleri Irak’a girmek üzereydi. Suriye lideri Beşar Esad, tam da o sıralarda dünya üzerindeki Müslümanlara davet yaparak cihatçıları Suriye’ye davet ediyordu. Binlerce cihatçı Şam’a akın ediyordu. Hatta bu cihatçıların birinci kayıtları havaalanında alınıyordu. Esad, Irak’taki karışıklıktan faydalanmak istiyordu ve binlerce cihatçının Irak’a gönderilerek orada kaosu daha da artırmayı hedefliyordu.
Esad rejimi o kadar ileri gitmişti ki cihatçı kayıtlarını ABD’nin Şam Büyükelçiliği önünde yapıyordu. ABD Savunma Bakanlığı’nda 2002-2004 yılları ortasında çalışan David Schenker bu periyodu şöyle anlatıyor:
“Gelen cihatçıları minibüslere bindirip Amerikan elçiliğinin önündeki kayıt merkezlerine götürüyordu Esad. Esad, Amerikalıların görebileceği bir yerde cihatçı toplama merkezi kurmuştu.”
COLANİ VE CİHATÇILAR ABD ASKERLERİNE SALDIRIYORDU
İşte o cihatçılar ortasında Colani de vardı. Colani, Amerika ve İngiltere Bağdat’a girmeden iki ya da üç hafta evvel Bağdat’a varmıştı. Ve savaş başladığında hâlâ Bağdat’taydı. O sıralar 21 yaşındaydı ve Ürdünlü Ebu Musab Al Zarkawi liderliğindeki isyana katılıyordu. Zarkawi ile hiçbir vakit bir ortaya gelmemişti. Lakin Colani’nin içinde bulunduğu cihatçılar, Bağdat ve etrafında yollara bomba döşüyor, pusu kuruyor ve keskin nişancılarla sivillere ve Amerikan askerlerine saldırıyordu.
“ÖRGÜT İÇİNDE YALNIZDIM”
PBS röportajında Colani, o vakitler bu aksiyonlara karşı çıktığını anlatıyor ve Zarkawi’nin mezhepler ortası savaş çıkarmak için bu türlü bir metodu benimsediğini söylüyor:
“O vakit da suçsuz insanların öldürülmesine karşıydım. Lakin örgüt içinde yalnızdım. Vicdanı olan ve İslam’ı benimseyen bir anlayış, suçsuz insanların öldürülmesine karşı çıkar.”
ZARKAWI VE MEZHEP SAVAŞI
Zarkawi liderliğindeki cihatçılar, suçsuz insanlara yapılan taarruzları o kadar abartır ki, cihatçılar bu işe son verilmesi için Zarkawi’ye bir mektup müellif. Lakin Zarkawi durmaz ve cihatçılara katliama devam etmeleri için buyruk verir.
Belgeseldeki çarpıcı bir soruyu Martin Smith, Colani’ye yöneltiyor: “O vakit saf beşerler öldürülüyorsa neden oradan ayrılmadın?”
Colani, bu soruya şu cevabı veriyor: “Hep bu soruyu kendime sordum.”
“AMERİKAN VARLIĞI OLMAZSA DİRENİŞ DE OLMAZ”
Colani’nin Irak’taki misyonu Bağdat’tan Musul’a kayar. O vakitler yaşananları bir bir not almaya başlamıştı. Hatta şu değerlendirmeyi yapıyordu: “Amerikan varlığı olmazsa direniş de olmaz.”
Yani direnişin yakıtı Amerikan işgaliydi.
O devir Amerikan Savunma Bakanlığı’nda misyon yapan David Schenker, Colani’nin bir cihatçı olduğunu, El Esas tarafından teşvik edilen bir ideolojiye bağlı olduğunu ve eski şekil İslam toplumuna itinayla bağlı olduğunu söylüyor.
2000 ile 2010 ortasında CIA’de analist olarak çalışan Nada Bakos ise Colani’nin o sıralarda çok yüksek bir örgüt üyesi olmadığını, sadece bir hücre lideri olduğunu belirtiyor.
ABD, COLANİ’Yİ MUSUL’DA ELE GEÇİRDİ
Colani’nin Irak macerası, 2005 yılında Musul’da Amerikan askerleri tarafından yakalanmasıyla sona erdi. Artık gelecekteki beş yılını Kuveyt sonundaki Bucca Kampı’nda geçirecekti. Bu kamp, bir hapishane şekli tesisti ve 10 binin üzerinde El Düstur ve IŞİD’i oluşturacak cihatçının tutulduğu bir yerdi.
Amerikalılar, aslında bu kadar teröristi bir ortada tutarak yeni kuşak radikal örgütlerin filizlenmesini sağlıyordu. Tahminen bilerek, tahminen de bilmeyerek.
2004-2005 yılları ortasında ABD’nin Irak Misyon Şefi James Jeffrey, Bucca Kampı’nın El Kaide’nin yine toparlanacağı bir kurum olarak çalıştığını tespit etmişti bile. Yani Amerika, bölgede daha büyük bir oyun mu oynuyordu?
Colani, Bucca Kampı’nda çok öne çıkmıyor, vaktini Suriye üzerine ayrıntılı bir makale yazarak geçiriyordu. Colani şöyle anlatıyordu: “O devir 50 sayfalık bir makale yazdım. Suriye’nin tarihini, coğrafyasını ve mezhepsel çeşitliliğini anlattım. Esad ailesinin nasıl iktidara geldiğini açıklıyordum.”
ARAP BAHARI VE SURİYE’YE DÖNÜŞ
Colani, tahliye olduktan sonra ülkesine geri dönmek istiyordu. Musul’daydı ve Bucca Kampı’nda tanıştığı Abu Muslim ile buluştu. Hapishanede yazdığı yazıdan Abu Muslim’in de haberi vardı. 2011 yılında Arap Baharı başlamıştı. Colani, o devri şöyle anlatıyor:
“SURİYE’YE AİTİM”
“Abu Muslim bana hapishanede bahsettiğin şey bu muydu diye sordu. Ben de ‘Belki de beklediğimiz gün gelmiştir. Suriyelilerin tiranlığa karşı ayaklandığı gün’ dedim. Abu Muslim bana ‘Irak’ta kalmak istemiyor musun?’ diye sordu. Ben de ‘Hayır, kalmak istemiyorum. Suriye’ye aitim’ dedim.”
Colani’ye Suriye yolları görünmüştü. Yazdığı Suriye makalesi, IŞİD lideri Bağdadi’ye de anlatılmıştı Abu Muslim tarafından. Lakin örgüt içinde onun Suriye’ye gitmesini istemeyen kumandanlar vardı. Sonunda kabul ettirdi. 100 cihatçı istedi, lakin yalnızca altı şahısla yola çıkabildi.
EL NUSRA’NIN KURULUŞU
Colani, Irak’ta edindiği tecrübesi Suriye’de kullanmak istiyordu. Bağdadi ile buluştu. Lakin bu buluşma, kendisi için bir hayal kırıklığıydı. Colani, Bağdadi’yi şöyle anlatıyor:
“Bağdadi ile buluşmaya gittim. Tanıştık. Açıkçası şaşırdım ve hayal kırıklığına uğradım. Durumu tahlil etme yeteneği olmayan biriydi. Güçlü bir kişiliği de yoktu.”
50-60 BİN DOLAR PARA ALDI
Colani, altı adamıyla Suriye hududundan geçerken üzerlerinde bomba yüklü yelekler vardı. Ağır silahları onları koruyamayabilirdi. Tek devaları, bomba yüklü yelekleri patlatmak olabilirdi. Bağdadi’yi çok sevmedi lakin El Nusra’yı kurmak için, kendi sözleriyle, ondan 50-60 bin dolar para aldı.
Suriye’ye vardıklarında isyan düzgünce ilerlemişti. El Nusra’yı büyütmek için Bağdadi ve IŞİD ile kontağını birinci anda gizlemeyi seçti.
Colani’nin başındaki El Nusra, El Kural ve IŞİD üzere olmayacaktı. Yalnızca Esad rejimini maksat alacaktı. Bağdadi’den aldığı parayı da bunun için kullanıyordu.
EL NUSRA’NIN FARKLI YÖNTEMLERİ
Terör uzmanları, gazeteciler ve Amerikan hükümet yetkilileri, Colani’nin güvenilmez bir kişi olduğunu belirtiyor. Lakin Colani, bir hususta dediğini yapıyordu: El Nusra’yı El Düstur ve IŞİD üzere örgütlemiyordu. Colani, daha çok Hamas ve kısmen de Hizbullah metotlarını, hatta Müslüman Kardeşler’in metotlarını kullanıyordu.
El Nusra, işgal ettiği yerlerde halka her türlü yardımı yapıyordu. Onlara eziyet ve azap etmiyor, halkı yanına çekmeye çalışıyordu.
“DAHA AZ KANLI AKSİYONLAR YAPIYOR”
Andrew Tabler, The Washington Institute’ta şöyle diyor: “Colani, başka örgütlerin bilakis daha az kanlı aksiyonlar yapıyordu. Bunu siviller üzerinde değil, rejime ve onun destekçilerine karşı kullanıyordu. Amerika, El Nusra’yı terörist bir hareket olarak ilan ettiğinde, binlerce kişi Colani’yi desteklediğini lisana getirmeye başladı.”
Colani’nin kurduğu nizam işe yaradı. Birkaç yıl içinde El Nusra’nın güçleri 5 bin şahsa ulaştı. Körfez ülkelerinden para akıyordu. El Nusra, Esad idaresinin fabrikalarını ve kurumlarını yağmalayarak parasına para katıyordu. Ayrıyeten yabancı ülke vatandaşlarını kaçırarak, onlardan aldıkları fidyelerle 10 milyon doları aşan gelir elde ediyordu.
IŞİD VE EL NUSRA ORTASINDAKİ GERGİNLİK
Colani’nin güçlenmesi, IŞİD lideri Bağdadi’nin hoşuna gitmiyordu. Bu defa El Nusra, IŞİD’e para vermek zorunda kalıyordu. Lakin Bağdadi daima daha fazlasını istiyordu. Hatta Irak’tan Suriye’ye geçen IŞİD güçleri, El Nusra’nın elindeki bölgeleri de talep ediyordu.
Colani, Rakka’nın IŞİD tarafından alınmasına karşı çıkmadı. Hatta yaklaşık iki milyon dolar yolladı Bağdadi’ye. Lakin bu para bile Bağdadi’yi tatmin etmedi.
Belgeselde anlatılanlar, Colani’nin geçmişini ve örgütler ortasındaki karmaşık ilgileri gözler önüne seriyor. Frontline belgeselini kesinlikle izlemenizi tavsiye ederim!
Ali Mehmet Çetin