Dünya’yla karşılaştırıldığında Mars jeolojik açıdan meyyit bir gezegen. Mars, Dünya üzere manyetik alan oluşturan sıvı bir demir çekirdeğe sahip değil ve faal levha tektoniği de yok. Dünya’nın bilakis, Kızıl Gezegen’in kabuğu gezegenin dış yüzeyine hakikat katlanmadı ve milyarlarca yıllık süren bir katlanma süreciyle tekrar tekrar sıkıştırılmadı.
‘ELDE EDİLEN İSPATLAR SONUCUNDA’
Bu nedenle bilim insanları uzun vakittir Mars kabuğunun, yani gezegenin en dış katmanının kolay bir yapı olduğunu ve katiyetle Dünya’nın kabuğu kadar çeşitlilik göstermediğini düşünüyordu. Öte yandan, hakemli bilimsel mecmua Geophysical Research Letters’ta cuma günü yayımlanan yeni bir araştırma, göktaşı çarpmalarından elde edilen ispatlar doğrultusunda, Mars yüzeyinin altının göründüğü yahut beklendiği kadar kolay olmadığını öne sürüyor.
Independent Türkçe’nin haberine nazaran Mars’ın yüzeyi bazaltik kayaçtan, yani erimiş lav olarak ortaya çıkan gereçten oluşuyor. Fakat Iowa Üniversitesi Dünya ve Etraf Bilimleri’nde doktor öğretim üyesi ve çalışmanın yazışmadan sorumlu muharriri Valerie Payré’ye nazaran araştırmacılar, yüzeyin kilometrelerce altından meteor çarpmalarıyla çıkan gereçte daha yüksek yoğunlukta silikon buldu. Olağanda bazaltik kayaçlarda bu ölçülerde silikon bulunmamalı.
Dr. Payré yaptığı açıklamada, “Bileşimde daha fazla çakmaktaşı var ve bu da kayaları bazalt değil, bileşim açısından daha gelişmiş dediğimiz hale getiriyor” dedi.
Bu bize Mars’ta oluşmuş kabuğun katiyetle bildiğimizden daha karmaşık olduğunu söylüyor. Yani bu, daha çok bu süreci ve bunun bilhassa de Dünya’nın kabuğunun birinci olarak oluşum biçimi açısından ne manaya geldiğini anlamakla ilgili.
Dr. Payré ve meslektaşları, NASA’nın Mars Keşif Yörünge Aracı’nın çektiği manzaraları kullanarak Mars’ın güney yarım küresindeki 9 noktada (çarpma kraterleri ve yüzeydeki başka çatlaklar yahut kırıklar) yüksek silikon ağırlaşmaları buldu.
Bilim insanları Mars’ın 4,5 milyar yıl evvel, muhtemelen uzaydaki devasa kayalık cisimler ortasındaki çarpışmanın bir kesimi olarak oluştuğuna inanıyor. Bu türlü bir çarpışma, tüm gezegeni yapışkan, sıvı bir magma karmaşası, nihayetinde de üzerinde ince bir kabuğun donduğu bir “magma okyanusu” haline getirmiş olabilir.
Öte yandan, birinci başta Mars’ın bir kısmı bu türlü bir çarpışmadan sonra katı kalmışsa, yani magma okyanusu içindeki adalar olarak kalmışsa bu, kabuğun bazaltikten fazla silikon olduğu alanları açıklayabilir. Araştırmacılar, bu 9 bölgedeki kabuğu 4,2 milyar yıla tarihlendirdi ki bu, şimdiye kadar Mars’ta tespit edilen en eski kabuk oldu.
Dr. Payré, “Yüzeydeki keşif araçları, bazaltikten fazla silisyumlu kayalar gözlemledi” dedi.
Bu yüzden, kabuğun daha silisyumlu olabileceğine dair fikirler vardı. Fakat erken kabuğun nasıl oluştuğunu yahut kaç yaşında olduğunu hiç bilmiyorduk ve hala bilmiyoruz, bu yüzden bu hala bir çeşit gizem.
Mars’ın kabuğunu incelemek, bilim insanlarının Dünya’nın kadim geçmişinde nasıl oluştuğunu daha uygun anlamalarını sağlayabilir. Gezegenimiz jeolojik açıdan etkin olduğundan, en eski kabuğun büyük kısmı, tektonik plakaların birleştiği dalma bölgelerinde gezegenin iç kısımlarına geri dalarak sürece yine başlıyor.
Dr. Payré, “Gezegenimizin kabuğunu başlangıcından beri tanımıyoruz; hayatın birinci ne vakit ortaya çıktığını bile bilmiyoruz” dedi.
Pek çok kişi bu ikisinin irtibatlı olabileceğini düşünüyor. Münasebetiyle, uzun vakit evvel kabuğun neye benzediğini anlamak, gezegenimizin tüm evrimini anlamamızı sağlayabilir.